Đường Dây Lừa Đảo Đa Cấp Trên Mạng: Trách Nhiệm Hình Sự Và Hướng Khởi Tố

1. Thực trạng đường dây lừa đảo đa cấp trên mạng

Tình trạng lừa đảo thông qua mô hình “đa cấp trực tuyến” bùng nổ trên nhiều nền tảng mạng xã hội, ứng dụng di động và các sàn giao dịch điện tử. Những đối tượng này thường khoác vỏ bọc “đầu tư hợp pháp”, hứa hẹn lợi nhuận nhanh chóng để thu hút người tham gia. Không ít người vì thiếu hiểu biết pháp luật hoặc mong muốn kiếm tiền dễ dàng đã sa vào bẫy để rồi mất trắng số tiền đã bỏ ra.

1.1 Thủ đoạn lôi kéo phổ biến

Các đường dây lừa đảo đa cấp trên mạng thường áp dụng nhiều chiêu trò tinh vi:

• Quảng cáo lợi nhuận khổng lồ: Chỉ cần bỏ ra một số vốn nhỏ nhưng được hứa hẹn “nhân đôi, nhân ba” trong thời gian ngắn.

• Chiêu trò giới thiệu thêm người: Muốn hưởng hoa hồng cao thì phải lôi kéo thêm nhiều thành viên khác tham gia hệ thống.

• Mạo danh doanh nghiệp hợp pháp: Tổ chức các hội thảo online, sử dụng giấy tờ hoặc website giả mạo để tạo lòng tin, khiến người tham gia lầm tưởng đây là dự án được cấp phép chính thức.

1.2 Hậu quả để lại

Hậu quả của các đường dây đa cấp lừa đảo trên mạng vô cùng nặng nề. Nạn nhân thường mất sạch vốn liếng, nhiều người vay mượn thêm tiền từ gia đình, bạn bè nên rơi vào cảnh nợ nần chồng chất. Không ít trường hợp cả gia đình cùng bị lôi kéo, dẫn đến hệ lụy lan rộng. Ngoài thiệt hại kinh tế, nạn nhân còn rơi vào trạng thái hoang mang, khủng hoảng tinh thần và mất niềm tin vào các kênh đầu tư trực tuyến chân chính.

2. Căn cứ pháp luật điều chỉnh mô hình đa cấp trái phép

Pháp luật Việt Nam đã quy định cụ thể về hoạt động bán hàng đa cấp nhằm bảo đảm tính minh bạch và bảo vệ người tham gia. Mọi hình thức lợi dụng mô hình đa cấp để trục lợi, chiếm đoạt tài sản đều bị nghiêm cấm. Đây là cơ sở để xử lý cả hành chính lẫn hình sự đối với các đường dây lừa đảo trá hình.

2.1 Luật Cạnh tranh 2018

Luật Cạnh tranh xác định rõ: chỉ những doanh nghiệp có giấy phép mới được phép triển khai mô hình kinh doanh đa cấp. Các nguyên tắc hoạt động phải minh bạch, công khai và không được dùng thủ đoạn lôi kéo gian dối. Hành vi tổ chức đa cấp trái phép, không đăng ký hoặc không thực hiện đúng quy định đều bị xem là vi phạm.

2.2 Nghị định 40/2018/NĐ-CP

Nghị định này quy định chi tiết chế tài đối với hoạt động bán hàng đa cấp. Các tổ chức, cá nhân vi phạm có thể bị xử phạt hành chính với mức phạt từ vài chục đến hàng trăm triệu đồng, đồng thời bị buộc chấm dứt hoạt động và hoàn trả khoản tiền đã chiếm đoạt. Đây là công cụ quan trọng để ngăn chặn những mạng lưới đa cấp trá hình ngay từ giai đoạn đầu.

3. Trách nhiệm hình sự của các đường dây đa cấp lừa đảo

Khi hành vi tổ chức hoặc tham gia mô hình đa cấp trá hình đủ yếu tố cấu thành tội phạm, người vi phạm có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự. Các chế tài không chỉ dừng ở phạt tiền mà còn có thể dẫn đến nhiều năm tù giam tùy thuộc mức độ gian dối và giá trị tài sản chiếm đoạt.

3.1 Điều 217a BLHS 2015

Điều luật này quy định tội vi phạm quy định về kinh doanh theo phương thức đa cấp. Người tổ chức đa cấp trái phép gây thiệt hại cho người tham gia có thể bị phạt tiền đến 5 tỷ đồng hoặc phạt tù lên đến 5 năm. Đây là căn cứ pháp lý trực tiếp xử lý hành vi lạm dụng mô hình đa cấp.

3.2 Điều 174 BLHS - Tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản

Trường hợp có hành vi gian dối nhằm chiếm đoạt tiền từ người tham gia, Điều 174 sẽ được áp dụng. Tùy giá trị chiếm đoạt mà người phạm tội có thể bị phạt tù từ 6 tháng đến 20 năm. Đây là khung hình phạt nghiêm khắc nhằm răn đe và bảo vệ người bị hại.

3.3 Điều 290 BLHS - Tội sử dụng mạng máy tính để chiếm đoạt

Nhiều đường dây đa cấp lừa đảo lợi dụng nền tảng trực tuyến, ví điện tử, sàn giao dịch ảo để chiếm đoạt tài sản. Khi đó Điều 290 sẽ được áp dụng với mức án từ 2 năm đến 12 năm tù tùy mức độ. Điều này phản ánh tính chất đặc biệt nghiêm trọng của hành vi khi kết hợp yếu tố công nghệ cao.

4. Hướng khởi tố và bảo vệ quyền lợi nạn nhân

Khi rơi vào bẫy của một đường dây đa cấp trá hình, người bị hại cần giữ bình tĩnh và thực hiện đúng các bước pháp lý. Làm đúng quy trình sẽ giúp tăng khả năng lấy lại tài sản đồng thời hỗ trợ cơ quan chức năng xử lý triệt để những kẻ lừa đảo.

4.1 Thu thập chứng cứ

Người bị hại sau khi nhận ra mình bị lừa cần cần lập tức lưu giữ mọi tài liệu liên quan đến giao dịch. Hợp đồng, biên lai chuyển tiền, sao kê ngân hàng, tin nhắn, email và hình ảnh quảng cáo đều phải được giữ lại. Nếu từng tham gia hội thảo online thì nên chụp màn hình hoặc ghi âm làm bằng chứng. Sự đầy đủ của chứng cứ là yếu tố quan trọng giúp cơ quan điều tra tiếp nhận vụ việc nhanh chóng.

4.2 Trình báo cơ quan công an

Bước tiếp theo là làm đơn tố giác gửi cơ quan công an nơi cư trú hoặc đơn vị chuyên trách về tội phạm công nghệ cao. Nội dung đơn cần trình bày rõ ràng về cách thức bị lừa, số tiền đã nộp và thông tin của đối tượng nếu nạn nhân nắm được. Việc trình báo sớm tạo điều kiện cho cơ quan công an kịp thời vào cuộc và ngăn chặn nguy cơ đường dây tiếp tục lừa thêm người khác.

4.3 Yêu cầu phong tỏa tài khoản và ngăn chặn giao dịch

Người bị hại cần nhanh chóng liên hệ với ngân hàng nếu đã biết số tài khoản chuyển tiền để đề nghị phong tỏa. Đồng thời thông tin này phải được gửi cho cơ quan công an để họ phối hợp cùng ngân hàng ngăn chặn việc rút hoặc chuyển tiền sang tài khoản khác. Hành động kịp thời ở bước này có thể giữ lại một phần tài sản trước khi bị tẩu tán hoàn toàn.

4.4 Tham gia tố tụng để đòi quyền lợi

Người bị hại có quyền tham gia tố tụng với tư cách nguyên đơn dân sự. Đây là cơ hội để yêu cầu hoàn trả số tiền đã mất và bồi thường các chi phí phát sinh. Việc chủ động tham gia tố tụng cũng giúp nạn nhân theo sát tiến trình giải quyết vụ án và bảo vệ quyền lợi của mình một cách đầy đủ hơn.

4.5 Chuẩn bị phương án khởi kiện dân sự

Song song với quá trình tố giác hình sự, người bị hại có thể nộp đơn khởi kiện dân sự để đòi lại quyền lợi. Hồ sơ cần có đơn khởi kiện, các chứng từ giao dịch và thông tin của bị đơn. Đây là hướng đi bổ sung trong trường hợp vụ án hình sự kéo dài hoặc có nhiều nạn nhân cùng tham gia khiến tiến trình giải quyết bị chậm trễ.

5. Luật Ngọc Tín Phát - Luật sư hỗ trợ nạn nhân trong vụ án đa cấp lừa đảo

Những người bị hại trong các vụ lừa đảo đa cấp thường hoang mang và lúng túng không biết nên bắt đầu từ đâu. Luật Ngọc Tín Phát với kinh nghiệm xử lý nhiều vụ việc liên quan đến tranh chấp và lừa đảo trực tuyến sẽ đồng hành cùng khách hàng từ khâu đầu tiên cho đến khi vụ án được giải quyết dứt điểm. Chúng tôi luôn đặt quyền lợi hợp pháp của khách hàng lên hàng đầu và cam kết đem đến giải pháp pháp lý hiệu quả nhất.

Các dịch vụ hỗ trợ gồm:

• Tư vấn pháp lý và hướng dẫn tố giác: Giúp nạn nhân hiểu rõ quyền lợi, xác định căn cứ pháp luật và lập đơn tố giác hợp lệ.

• Chuẩn bị hồ sơ và chứng cứ: Hỗ trợ thu thập, sắp xếp và soạn thảo hồ sơ pháp lý đầy đủ, đảm bảo tính hợp pháp để nộp cho cơ quan có thẩm quyền.

• Đại diện làm việc với cơ quan công an và tòa án: Trực tiếp tham gia cùng khách hàng trong quá trình điều tra, hòa giải và xét xử, bảo vệ quyền lợi tối đa.

• Yêu cầu bồi thường thiệt hại: Đề xuất phương án đòi lại số tiền đã bị chiếm đoạt và yêu cầu bồi thường cả về tổn thất tinh thần lẫn chi phí phát sinh.

Đường dây lừa đảo đa cấp trên mạng gây ra nhiều hệ lụy nghiêm trọng về tài chính và tinh thần. Pháp luật Việt Nam có chế tài nghiêm minh để xử lý các hành vi này. Nếu bạn là nạn nhân, hãy liên hệ Luật Ngọc Tín Phát để được luật sư tư vấn, hỗ trợ khởi tố và bảo vệ quyền lợi hợp pháp.

CÔNG TY LUẬT TRÁCH NHIỆM HỮU HẠN NGỌC TÍN PHÁT

Trụ sở: Tầng trệt, nhà số 22 Lý Thường Kiệt, Xã Hóc Môn, TP Hồ Chí Minh
Hotline: 0988 599 725 - 0339 773 394
Email: ngoctinphat.law20624@gmail.com
Website: luatngoctinphat.com